Uzgojem ljekovitog bilja do razvoja ruralne ekonomije u BiH - Kroz projekte banjolučkog ACED-a uključeno više od 300 seoskih žena

Obožavam prirodu i ljekovito bilje, i ovo najviše radim iz ljubavi. A i zarada će, valjda, da stigne nakon prodaje bilja koje uzgajamo. Na mom zemljištu je zasađen dulum nevena i matičnjaka. Htjeli su mnogo više žena da uključe u projekat, ali nije bio dovoljno novca za putne troškove, pa nas je sada sedam. Rekla je ovo Zdravka Miljević iz sela Turjak, podno Kozare (opština Gradiška), jedna od žena koje su uključene u projekat "Škola uzgoja ljekovitog i aromatičnog bilja za žene iz ruralnih područja BiH" Agencije za saradnju, edukaciju i razvoj (ACED) iz Banja Luke. Namjera je da se poboljšava njihova uloga u razvoju ruralne ekonomije.

Potencijal koji nudi proizvodnja ljekovitog, aromatičnog i začinskog bilja u BiH nije dovoljno iskorišćen. Kako bi se unaprijedio nivo proizvodnje u ovom sektoru i doprinjelo povećanju uloge žena u doprinosu ruralnoj ekonomiji i njihovim zajednicama, banjolučka Agencija za saradnju, edukaciju i razvoj (ACED) sprovodi dva projekta, u trajanju od po 11 mjeseci.

Kako su rekli u toj agenciji za portal "eKapija.com", žene sa sela dobijaju znanja i stiču vještine o uzgoju i preradi ljekovitog bilja, ali se i tržišno povezuju.

- U ovoj godini su aktuelna dva projekta iz oblasti ljekovitog bilja. To su "Škola uzgoja ljekovitog i aromatičnog bilja za žene iz ruralnih područja BiH" i "Podrška stvaranju ženskog preduzetništva u ruralnim područjima kroz uzgoj i preradu ljekovitog i aromatičnog bilja". Oba navedena projekta podržao je USAID/Sida FARMA projekt, a ACED tako već drugu godinu za redom sprovodi projekte iz pomenutih oblasti – kaže Petar Ninić, projektni službenik u ACED-u.

U "Školu uzgoja ljekovitog i aromatičnog bilja za žene iz ruralnih područja BiH" uključeno je više od 100 žena iz opština Prijedor, Kozarska Dubica, Srbac, Prnjavor i Gradiška. Žene iz sela u okolini tih opština prošle su i teorijsku i praktičnu obuku.

- Održana su teorijska predavanja o tehnologiji uzgoja i sakupljanja ljekovitog bilja, te su uspostavljena ogledna polja u svih pet opština. Na njima žene prolaze praktičnu obuku o gajenju bilja. Ogledna polja su uspostavljena na sedam lokacija i imaju ukupnu površinu od 1 ha – priča Ninić.

Drugi ACED-ov projekat "Podrška stvaranju ženskog preduzetništva u ruralnim područjima kroz uzgoj i preradu ljekovitog i aromatičnog bilja", koji je neka vrsta naprednog nivoa, uključio je više od 100 žena iz prošlogodišnjeg ciklusa "Škole", i dodatnih 100 u ovoj godini.

- U 2013. godini projekat "Škola" se sprovodio u Novom Gradu, Laktašima, Ribniku, Šipovu, Bosanskoj Krupi i Bosanskom Grahovu. Osim prošlogodišnjih korisnica, u projekat je uključeno i 100 novih iz opština Novi Grad, Bužim, Šipovo i Drinić (Petrovac). One će, takođe, proći kompletan prvi ciklus edukacije o uzgoju i sakupljanju bilja.

Dodatna obuka je, kažu u ACED-u, organizovana za najzainteresovanije korisnice, odnosno za žene koje su u ovoj godini započele vlastitu komercijalnu proizvodnju ljekovitog bilja.

U mjestu sa najvećom proizvodnjom napraviće se sušara, a kako su do sada žene iz Novog Grada bile najvrijednije, upravo će ta opština dobiti sušaru.

- Sušara će tamo biti puštena u drugoj polovini avgusta, a moći je koristiti i žene iz okolnih opština. Ukupno zasnovana proizvodnja kroz ovaj projekat iznosi preko 5 h - kaže Ninić.

Pet od sedam opština u BiH u kojima se sprovodio projekat uzgoja ljekovitog bilja, uveli su podsticaje za tu poljoprivrednu djelatnost. Jedna od njih je i Opština Laktaši sa kojom je ACED ostvario saradnju.

- ACED je ostvario saradnju sa Opštinom Laktaši i njihovim projektom "Ekonomsko osnaživanje žena u ruralnim područjima", pa je dodatni broj korisnica naknadno uključen u projektne aktivnosti ACED-a. Korisnicama tog projekta, ACED je pružio podršku u vidu dodatne edukacije, savjetodavne pomoći, obezbjeđivanja neophodnih repromaterijala i drugo – priča naš sagovornik.

Ninić kaže da je jedan od glavnih zadataka u projektima koje sprovodi Agencija plasman proizvedenog bilja. Najviše se proizvodi i izvozi bosiljak, pa onda drugo bilje.

- Ljekovito, aromatično i začinsko bilje koje se bude proizvelo u ovoj godini plasiraće se, većim dijelom, na inostrano tržište. Riječ je uglavnom o Njemačkoj gdje ACED ima partnere iz ove oblasti. Takođe, jedan dio prinosa će se plasirati na domaće tržište.

Žene u ovom projektu, i njihove porodice, ostvaruju zaradu putem plasmana proizvedenog ljekovitog blja na dogovoreno tržište.

- Osim finansijske koristi, velika dobit se ogleda i u značajnom teorijskom i praktičnom znanju i vještinama koje će korisnice steći u ovoj godini, a koje se tiče tehnologije uzgoja, sakupljanja i prerade ljekovitog, aromatičnog i začinskog bilja. Takođe, kroz ove aktivnosti dolazi i do stvaranja novih poznanstava između korisnica, njihovog većeg uključenja u pitanja razvoja zajednice, razmjene mišljenja, ali i do formiranja novih grupacija - udruženja žena proizvođača ljekovitog bilja – govori Ninić.

U navedene projekte je za sada uključena samo proizvodnja ljekovitog, aromatičnog i začinskog bilja. Riječ je o kulturama kao što su bosiljak, neven, matičnjak, menta, lavanda, timijan i drugi.

ACED ima u planu da u budućnosti svoje aktivnosti proširi i na druge perspektivne, i za korisnike profitabilne, oblasti poljoprivrede, kao što su povrtarstvo, voćarstvo, proizvodnja meda, konzumna riba i drugo.

Vedrana Džudža