Ban Milosavljević - graditelj i vizionar Banja Luke

Tisa Milosavljević, graditelj, humanitarac i vizionar, je na Mitrovdan, 8. novembra 1929. godine, zakoračio u Banja Luku i otpočeo upravljanje Vrbaskom banovinom, te je postao prvi ban.

Naime, sticajem raznih istorijskih okolnosti Banja Luka je te 1929. godine postala sjedište novostvorene Vrbaske banovine, jedne od devet takvih pokrajina u Kraljevini Jugoslaviji. Svetislav - Tisa Milosavljević je rođen 7. septembra 1882. godine u Nišu.

- Ban Milosavljević je u ovim krajevima zatekao veoma tešku situaciju po svim kriterijumima, a Vrbaska banovina je bila najnerazvijenija od svih devet. Međutim, to ga nije pokolebalo. Milosavljević je bio veliki borac i vizionar. Odmah je "zasukao rukave" i otpočeo sa gigantskim poduhvatima kakvi u cijeloj banovini, a naročito u našem gradu, nisu zapamćeni. Za svega četiri i po godine njegove uprave u Vrbaskoj banovini su izgrađene stotine osnovnih škola, mostova, kilometri i kilometri puteva, te su otvorene mnoge privredne, kulturne i sportske institucije i ustanove - kazao je Slavko Podgorelac, književnik i novinar.

On je dodao da se opšti napredak osjetio u banskom središtu Banjoj Luci, koja je za te četiri i po godine dobila mnoge reprezentativne objekte, koji su i danas njen ponos.

Niču palate

- Već do 1. decembra 1931. godine izgrađena je Banska palata, današnja zgrada Gradske uprave. Nepunu godinu kasnije, na Mitrovdan 1932. godine, svečano je otvoren Banski dvor. Godine 1930. osnovani su Pozorište i Muzej Vrbaske banovine, koji su četiri godine kasnije dobili zgradu sadašnjeg Narodnog pozorišta RS, hram kulture koji i danas krasi ovaj grad. Za vrijeme uprave bana Milosavljevića sazidano je sedam palata za činovnike u današnjoj Aleji svetog Save i kod glavne banjalučke pošte - naglasio je Podgorelac.

Zoran Pejašinović je napisao knjigu o banu pod nazivom "Ban Milosavljević - Priča o čovjeku koji je Banjoj Luci obistinio ime".

- Tih tridesetih godina prošlog vijeka izgrađen je i hotel "Palas", te dograđen i modernizovan hotel "Bosna". Takođe, uređen je gradski park, u kojem je otkriven spomenik Petru Kočiću, izgrađeni su i Sokolski dom i Higijenski zavod. Banja Luka je dobila prve asfaltirane ulice, osnovano je Centralno banovinsko udruženje za turizam, pokrenute su "Vrbaske novine" koje su kasnije prozvane "Banjalučke novine", "Krajiške novine", "Glas", "Glas srpski" i danas se zovu "Glas Srpske" - naglasio je Pejašinović.

Ban Milosavljević je tokom svog boravka u Banjoj Luci mnogo pomogao da se završi hram Svete trojice. Banjalučka pravoslavna crkvena opština ukazala je čast Svetislavu Milosavljeviću da na Spasovdan 1939. godine kumuje osveštavanju te crkve.

Ispraćaj u suzama

(hotel Palas) Pejašinović navodi da je ban napustio Banja Luku večernjim vozom 22. aprila 1934. godine, otišavši za Beograd na mjesto ministra saobraćaja u Kraljevskoj vladi.

- Lokalne vlasti su planirale da mu organizuju svečani ispraćaj, ali je on, onako skroman kakav je bio, to odbio, a novac koji je bio predviđen za troškove tog ispraćaja dat je po njegovoj želji u humanitarne svrhe. Prilikom njegovog odlaska se, ipak, spontano okupilo oko 10.000 Banjolučana, koji su od Banskog dvora do Željezničke stanice (današnjeg Muzeja savremene umjetnosti) napravili počasni špalir. O tom veličanstvenom rastanku pisale su mnoge beogradske, zagrebačke i banjolučke novine - naglasio je on.

Stariji Banjolučani se sjećaju da je na rastanku sa banom bilo suza, a, koliko je danas poznato, on je još samo jednom posjetio Banja Luku.

- Bilo je to na Spasovdan, 18. maja 1939. godine, kada se u Banjoj Luci okupilo oko 20.000 građana, koji su bili oduševljeni što su ponovo imali priliku da vide svog dragog bana - kazao je Pejašinović.

Slobodan Gavranović, gradonačelnik, rekao je da se zbog vlasti u komunizmu o banu Milosavljeviću malo znalo.

- O njemu se nije ništa znalo do 2000. godine, kada je tadašnji gradonačelnik Banja Luke naredio da se o njemu ispitaju sve činjenice. Od te godine dodjeljuje se nagrada bana Milosavljevića na dan grada 22. aprila, a takođe je izgrađena njegova bista i park u Ulici Veselina Masleše, kao i statua u Gradskoj upravi - naglasio je on.

Svetislav Milosavljević je umro u Beogradu 28. jula 1960. godine, u 78. godini.

(Napomena: tekst je u potpunosti preuzet sa sajta lista "Nezavisne novine" od 30.03.2014.)